Ապրելով և աշխատելով բնության մեջ՝ մարդն էլ անխուսափելիորեն ներգործում է բնության վրա և փոփոխում այն: Ինչպե՞ս է դա տեղի ունենում: Հսկայական հողատարածքներ հազարամյակներ շարունակ մշակվել են մարդու կողմից: Կառուցվել են խոշոր քաղաքներ, մեծ ջրամբարներ, ինչի արդյունքում հսկայական տարածքներ անցել են ջրի տակ:

Մարդը երկրի ընդերքից այնքան օգտակար հանածոներ է արդյունահանել, որ դրա արդյունքում անգամ լեռներ են հողին հավասարվել: Այսօր արդեն մեր երկրագնդի վրա շատ քիչ տարածքներ կան, որոնց մարդու ձեռքը չի դիպել: Այս գործընթացը շարունակվում է, այսինքն՝ մարդը շարունակում է վերափոխել բնությունը: Այդ փոփոխությունները շատ հաճախ բնական միջավայրի համար կործանարար են, քանի որ բնությունը չի հասցնում վերականգնել իր հարստություններն այն արագությամբ, ինչ չափով, որ մարդը օգտագործում է դրանք: Մարդկությունը գիտակցում է բնությանը հասցրած  վնասների հետևանքները: Նույնիսկ կատարվել են հաշվարկներ, որոնք հետևանքները վտանգավոր են մարդու կյանքի և առողջության վրա: Բայց այդուհանդերձ, մարդն անընդհատ շարունակում է վերափոխել բնությունը՝ դրանով նաև շարունակելով իր վնասակար գործունեությունը: Ինչո՞ւ: Նախ՝ տարեցտարի ավելանում է երկրագնդի բնակչության թիվը, հետևաբար մեծանում են նաև նրա պահանջմունքները: Դա իր հերթին պահանջում է բնությունից ավելի շատ հարստություններ վերցնել: Բացի այդ, մեծ թափով զարգանում, հզորանում և կատարելագործվում են այն մեքենաներն ու սարքավորումները, որոնցով մարդը կորզում է բնության հարստությունները: Ստացվում է, որ մարդը հայտնվել է մի յուրօրինակ կախարդական շրջանի մեջ: Մի կողմից նա չի կարող չօգտագործել բնության հարստությունները, մյուս կողմից՝ վնասում է բնությանը՝ գիտակցելով դրա հետևանքները: Այսպես, օրինակ՝ մարդու համար կարևոր նշանակություն ունի բնափայտը: Փայտից նա պատրաստում է տարբեր իրեր, օգտագործում է դրանք շինարարության մեջ, ստանում է թուղթ և այլն: Այդ նպատակով ամեն տարի հարյուր հազարավոր հեկտար անտառներ են հատվում: Դրա հետևանքով ոչնչանում են նաև հատվող ծառերի կողքին աճող բույսերը և կենդանիների բնակատեղիները: Անտառների կրճատման հետևանքով նվազում են թթվածին արտադրող և օդը մաքուր պահող բուսածածկ տարածքները, դրա հետևանքով էլ քամին, անձրևը քշում-տանում են հողը: Փաստորեն ստացվում է, որ մարդը իր կարիքների համար հատում է անտառը, բայց գիտակցում է, որ դրանով անդառնալի հարված է հասցնում ինչպես բնությանը, այնպես էլ սեփական առողջությանը, որովհետև անտառները թթվածին արտադրող բնական գործարաններ են: Դրանց պատկերավոր անվանում են նաև երկրագնդի թոքեր:

Այսպիսով՝ մարդը չի կարող խուսափել բնական միջավայրը փոփոխելուց, քանի որ դրանով է բավարարում իր պահանջմունքները: Պետք է միշտ հիշել, որ բնության բարիքներից օգտվելու են նաև հաջորդ սերունդները:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ինչո՞ւ է մարդը վերափոխում բնությունը:

Մարդը վերափոխում է բնությունը իր կարիքները հոգալու համար, օրինակ կտրում է ծառը տունը տաքացնելու կամ դրանից ինչ — որ բան սարքելու համար,  փորում է սարերը ու լեռները՝ տակից օգտակար հանածոներ հանելու համար, կտրում  է անտառները այնտեղ քաղաքներ կառուցելու համար:

2. Ի՞նչ բնական հարստություններ են օգտագործվում տնտեսության մեջ:

Տնտեսության մեջ օգտագործում էն բոլոր բնական հարստություները՝ փայտը, ջուրը, օգտակար հանածոներ նաև  կենդանիներ և ձկներ են որսում սնունդ արտադրելու համար:

3. Նայիր ձեր տան և դասարանի առարկաներին և փորձիր պատասխանել, թե ինչպե՞ս են պատրաստվել դրանք, ի՞նչ բնական հարստություններ են օգտագործվել դրանց պատրաստման համար, ի՞նչ մասնագիտության տեր մարդիկ են պատրաստել դրանք:

Մեր տան կահույքը, դռները, հատակը  պատրաստված էն փայտաթեփային սալից այլ ոչ թէ ամբոգջական փայտից…

 

4. Ինչո՞ւ Է անհրաժեշտ հոգատարություն ցուցաբերել բնության նկատմամբ: Դու ինչպե՞ս ես հոգ տանում բնության պահպանության համար:

Մենք պետք է հոգատար լինենք բնության նկատմամբ, որովհետև եթե անխնա օգտագործենք բնության պաշարները դրան այլևս չեն հասցնի վերականգնվել և մեզանից հետո ապրող մարդիկ էլ չեն կարողանա օգտվել բնության պաշարներից: Ես օրինակ միշտ անջատում եմ ավելորդ լույսերը, փակում եմ ջրի ծորակը, երբ գնում ենք բնության գրկում հանգստանալու երբեք աղբ չեմ թափում:

1․ Հրաչը հաշվեց, որ իր և իր ընկերների տարիքների գումարը հավասար է 48-ի։ Հետո նա նկատեց, որ հինգ տարի հետո նրանց բոլորի տարիքների գումարը կլինի 78։ Քանի՞ ընկեր ունի Հրաչը։

լուծում 78  — 48 = 30

30 : 5 = 6

6 — 1 = 5

պատ 5 ընկեր

2․  Մանկապարտեզում կա 25 հատ հեծանիվ։ Դրանց մի մասը երկանիվ է, մյուս մասը՝ եռանիվ։ Արեգը հաշվեց, որ դրանք միասին ունեն 57 անիվ։ Յուրաքանչյուր տեսակից քանի՞ հեծանիվ կար մանկապարտեզում։

լուծում 2 x 25 = 50

57 — 50 = 7

25 — 7  = 18

ստուգում 18 x 2 + 7 x 3 = 57

պատ — երկանիվ 18  և եռանիվ 7

3․ Մարիան պահարանում ունի 3 զույգ կոշիկ։ Առանց նայելու առնվազն քանի՞ հատ կոշիկ պետք է հանի նա, որպեսզի վստահ լինի, որ գոնե մեկ զույգ կոշիկ հանել է։

պատ 5

Ճանապարհ

Բարակ ուղին սողալով,
Ոտի տակին դողալով,
Ճամփի ծայրին բուսել է
Կյանքի ծառը շողալով։

Ի՜նչ լայն սիրտ է, որ ունի
Այս ճանապարհն Անհունի․․․
Մարդու, բույսի, գազանի
Եվ թևավոր թռչունի։

2. Բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր սողալ, բուսել, թևավոր, անհունի  բառերը:

սողալ — գետնին քսվելով շարժվել

բուսել —  աճել

անհուն — անսահման

թևավոր — թևեր ունեցող

3. Բանաստեղծության միջից դո՛ւրս գրիր ճանապարհ  բառի հոմանիշները (իմաստով մոտ բառերը) :

ճանապարհ — ուղի, ճամփա

4.Paint-ով  նկարի՛ր քո պատկերացրած ճանապարհը:

5. Բանաստեսծությունը փորձիր անգիր սովորել:

Դասարանական առաջադրանքների փաթեթ

Թիվ։ Թվի բնութագրում։

1․ Կարդա՛ և բնութագրի՛ր թվերից յուրաքանչյուրը հարցաշարին համապատասխան․ 4625,

45752, 11125, 725228, 148674

 

• Քանի՞ նիշ ունի։

4

• Քանի՞ իրարից տարբեր թվանշանով է գրված։

4

• Քանի՞ հազարյակ կա հազարյակների կարգում։

4

• Քանի՞ հարյուրյակ կա հարյուրյակների կարգում։

6

• Քանի՞ միավոր կա միավորների կարգում։

5

Օրինակ ՝ 4625

 

• Քանի՞ նիշ ունի։ 4

 

• Քանի՞ իրարից տարբեր թվանշանով է գրված։ 4

 

• Քանի՞ հազարյակ կա հազարյակների կարգում։ 4

 

• Քանի՞ հարյուրյակ կա հարյուրյակների կարգում։ 6

 

• Քանի՞ միավոր կա միավորների կարգում։ 5

 

2․ Գրի՛ր թիվ, որն ունի

 

• 3 հազարյակ, 2 հարյուրյակ, 4 տասնյակ, 1 միավոր

3241

• 5 միավոր, 2 տասնյակ, 5 հարյուրյակ, 6 հազարյակ

6525

• 9 հարյուրյակ, 6 տասնյակ, 0 միավոր, 3 հազարյակ

3960

Օրինակ ՝ 3 հազարյակ, 2 հարյուրյակ, 4 տասնյակ, 1 միավոր – 3241

3241

3․ Հայկը ձմերուկի համար վճարեց 2440 դրամ, իսկ սեխի համար՝ 2 անգամ պակաս։

որքա՞ն է վճարել այդ գնումների համար։

լուծում  2440 : 2 = 1220

2440 + 1220 = 3666

Կարգային միավոր

Թվի գրության մեջ ի՞նչ է ցույց տալիս յուրաքանչյուր կարգում գրված թվանշանը։

 

Թվի գրության յուրաքանչյուր թվանշան ցույց է տալիս, թե տվյալ

 

կարգում քանի կարգային միավոր կա։

 

 

4․ Կարդա՛ թիվը՝ 148654, և պատասխանի՛ր հարցերին։

 

• Ի՞նչ է ցույց տալիս 4 թվանշանը տրված թվի գրության մեջ։

Տասնյակ հազարյակ և միավոր

• Քանի՞ կարգային միավոր կա այդ թվի հինգերորդ կարգում։

4 տասնյակ հազար

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

• Քանի՞ կարգային միավոր կա այդ թվի չորրորդ կարգում։

8 հազարյակ

5․ Կարդա՛ թիվը՝ 324707, և պատասխանի՛ր հարցերին։

 

• Ի՞նչ է ցույց տալիս 7 թվանշանը տրված թվի գրության մեջ։

Հարյուրյակ և միավոր

 

• Քանի՞ կարգային միավոր կա այդ թվի հինգերորդ կարգում։

Քսան հազարյակ

• Քանի՞ կարգային միավոր կա այդ թվի երկրորդ կարգում։

0

 

6․ Փորձի՛ր կռահել պատասխանները։

 

• Երկու թվերի տարբերությունը 420 է։ Որքանո՞վ է մեկը մյուսից մեծ։

420 — ով

• Երկու թվերի քանորդը 5 է։ Քանի՞ անգամ է մեկը մյուսից մեծ։

5 անգամ

7․ Ո՞ր թիվն է համապատասխանում 6հազ․+5տ․ +1մ․ կարգային գումարելիների գումարին։

6051

8․ Ժամը քանի՞սին պետք է ցույց տան երկրորդ և երրորդ ժամացույցները։

10:05 , 10:40

9․ Դպրոցի ըներցասրահում տեղավորվել են 8 չորստեղանի սեղան։ Դա 4-ով ավելի է

վեցտեղանի և 2 անգամ քիչ՝ երկտեղանի սեղանների թվից։ Քանի՞ աշակերտ կարող է

 

միաժամանակ պարապել այդ ընթերցասրահում։

8×4= 32

(8-4) x6 =24

(8×2) x2= 32

32+32+24=88

Պատ՝ 88 աշակերտ:

10․ Վանդակներում թվերը գրված են այնպես, որ բոլոր տողերում, սյունակներում և

անկյունագծերում գրված թվերի գումարները նույնն են։ Վերականգնեք բացակայող թվերը։

 

7	9	2
1	6	11
10	3	5

 

1․ Արեգը, Լիլիթը, Գայանեն և Վահեն ծնվել են նույն տարեթվին։ Նրանց ծննդյան օրերն են՝ փետրվարի 20, ապրիլի 12, մայիսի 12, մայիսի 25։ Լիլիթը և Արեգը ծնվել են նույն ամսին, Արեգը և Գայանեն՝ նույն օրը, սակայն՝ տարբեր ամիսներին: Ո՞վ է ամենամեծը:

Վահեն

2․ Բուրատինոյի քիթը 9սմ է։ Երբ նա ստում է, նրա քիթը երկարում է 6սմ-ով, իսկ երբ ճիշտ է խոսում, կարճանում է 2սմ-ով։ Քանի՞ սմ դարձավ Բուրատինոյի քիթը, երբ նա երեք անգամ ստեց և երկու անգամ ճիշտ խոսեց:

23

3․ Դասարանի 31 աշակերտներից 21-ը ցանկություն հայտնեց սովորել անգլերեն, իսկ՝ 18-ը՝ իսպաներեն։ Քանի՞ աշակերտ ցանկություն հայտնեց սովորել երկու լեզուն…

21 + 18 = 39

39 — 31 = 8