Արտաշեսյան թագավորության կազմավորումը

Փոքր Ասիայի Մագնեսիա քաղաքի մոտ Ք․ա․ 190թ․ տեղի ունեցած ճակատամարտում Սելևկյանները պարտություն կրեցին Հռոմից։ Ստեղծված նպաստավոր միջազգային իրադրություններից օգտվելով՝ Ք․ա․ 189 թ․ Արտաշեսը Մեծ Հայքում և Զարեհը Ծոփքում վերականգնեցին անկախությունը։ Հռոմը, որին ձեռնտու էր իր հակառակորդ Սելևկյան տերության թուլացումը, անմիջապես ճանաչեց նրանց անկախությունը։

Մեծ Հայքի նորահռչակ թագավորությունն իր հիմնադրի անունով կոչվում է Արտաշեսյան։

Նույն ժամանակ անկախացավ նաև Փոքր Հայքը։ Ք․ա․ 180-ական թթ․ Փոքր Հայքի արքան Միհրդատ Երվանդականն էր։ Քիչ ավելի ուշ՝ Ք․ա․ 163 թ․ անկախություն է ձեռք բերում նաև Կոմմագենեն, որը նախկինում Մեծ Հայքի բաղկացուցիչ մասն էր։ Այդպիսով՝ Ք․ա․ 2-րդ դարից կային 4 հայկական թագավորություններ՝ Մեծ Հայքը, Փոքր Հայքը, Ծոփքը և Կոմմագենեն։

Արտաշես 1-ը և հայկական հողերի միավորումը։ Սելևկյան պետությունն արել էր ամեն ինչ, որ թուլացնի Հայաստանը։ Ք․ա․ 201-190 թթ․ ընթացքում Ծոփքից բացի Մեծ Հայքից անջատվել էին սահմանամերձ այլ շրջաններ ևս։ Առիթից օգտվել էին նաև այլ պետությունները՝ նվաճելով հայկական մի շարք տարածքներ։

Արտաշես 1-ի (Ք․ա․ 189-160) առաջնահերթ խնդիրներից էր Մեծ Հայքից անջատված տարածքները վերադարձնելը։ Նա Մարաստանից (Ատրպատականից), Վրաստանից, Պոնտոսից, իսկ ավելի ուշ՝ Սելևկյան տերությունից հետ գրավեց և Մեծ Հայքին վերամիավորեցանջատված շրջանները։

Փաստորեն Արտաշես 1-ը Մեծ Հայքի մեջ վերամիավորեցհայկական տարածքների մեծագույն մասը։ Այդ պատճառով էլ հույն պատմիչ Պոլիբիոսը նրան անվանում է «Հայաստանի մեծագույն մասի կառավարիչ»։

Զարեհի մահից հետո Արտաշես 1-ը փորձեց Մեծ Հայքիվ միացնել նաև Ծոփքի թագավորությունը։ Դա, սակայն, չհաջողվեց։ Այդ ծրագիրը հետագայում իրականացրեց Արտաշես 1-ի թոռը՝ Տիգրան Մեծը։

Արտաքին քաղաքականության մեջ ևս Արտաշես 1-ը հասավ լուրջ ձեռքբերումների։ Ք․ա․ 183-179 թթ․ Փոքր Ասիայի տարածքում 5 փոքր պետություններպատերազմ էին մղում միմյանց դեմ։ Որպես տարածաշրջանի 2 ազդեցիկ ուժեր՝ Հռոմեական պետությունն ու Մեծ Հայքը միջամտեցին պատերազմի դադարեցման համար։ Հաշտության պայմանագրի կնքման ընթացքում Արտաշես 1-ը կարողացավ ընդարձակել Փոքր Հայքի տարածքը Պոնտոսի հաշվին։ Նրա նպատակը հայկական բոլոր հողերը մեկ թագավորության մեջ միավորելն էր։

Նա վարում էր իր հակառակորդ Սելևկյան տերությունը թուլացնելու քաղաքականություն։ Երբ Մարաստանի սատրապ Տիմարքոսն ապստամբեց Սելևկյանների դեմ և իրեն հռչակեց անկախ թագավոր, Արտաշես 1-ը օգնեց նրան իր զորքերով։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1․ Ե՞րբ է տեղի ունեցել Մագնեսիայի ճակատամարտը։ Ի՞նչ նշանակություն է ունեցել այն Հայաստանի համար։

Մագնեսիայի ճակատամարտը տեղի է ունեցել Ք․ա․ 190թ․, Սելևկյանները պարտություն են կրել Հռոմից։ Դրանից օգտվելով՝ Ք․ա․ 189 թ․ Արտաշեսը Մեծ Հայքում և Զարեհը Ծոփքում վերականգնեցին անկախությունը։ Հռոմը ձգտելով թուլացնել Սելևկյան տերությունը՛ ճանաչեց նրանց անկախությունը։

2. Ո՞վքեր վերականգնեցին Մեծ Հայքի և Ծոփքի անկախությունը։

Արտաշեսն ու Զարեհը։

3․ Ե՞րբ են անկախացել Ծոփքը և Փոքր Հայքը։ Ո՞վ էր Փոքր Հայքի արքան Ք․ա․ 180-ական թթ․։

Ծոփքը անկախացել է Ք․ա 189 թ․ Մեծ Հայքի հետ միասին, նույն ժամանակ անկախացավ նաև Փոքր Հայքը։ Ք․ա․ 180-ական թթ․ Փոքր Հայքի արքան Միհրդատ Երվանդականն էր։

4․ Ե՞րբ է գահակալել Արտաշես 1-ը։

Արտաշես 1-ը Գահակալել է Ք․ա․ 189-160 թթ։

5․ Ե՞րբ և ու՞մ գլխավորությամբ է հռչակվել Կոմմագենեի անկախ թագավորությունը։

Ք․ա․ 163 թ․ անկախություն է ձեռք բերում նաև Կոմմագենեն, որը նախկինում Մեծ Հայքի բաղկացուցիչ մասն էր։

6․ Ո՞ր երկրներից է Արտաշեսը հետ գրավել հայկական հողերը։

Մարաստանից (Ատրպատականից), Վրաստանից, Պոնտոսից, իսկ ավելի ուշ՝ Սելևկյան տերությունից

7․ Ինչու՞ է հույն պատմիչ Պոլիբիոսը Արտաշես 1-ին անվանել «Հայաստանի մեծագույն մասի կառավարիչ»։

Հույն պատմիչ Պոլիբիոսը Արտաշես 1-ին անվանել «Հայաստանի մեծագույն մասի կառավարիչ», քանի որ նա կարողացել էր Հայկական տարածքների մեծ մասը միավորել Մեծ Հայքի թագավորության մեջ։

8․ Ներկայացրեք Արտաշես 1-ի արտաքին քաղաքականության արդյունքները։

Արտաշես 1-ի որոք Մեծ Հայքը այնքան էր ուժեղացել, որ Հռոմի հետ միասին Ք․ա․ 183-179 թթ․ միջնորդի դեր կատարեց Փոքր Աիայում իրար դեմ պատերազմող հինգ փոքր պետությունների միջև հաշտության պայմանագրի կնքման ժամանակ, կարողանալով Պոնտոսի հաշվին ընդարձակել Փոքր Հայքի տարածքը։

Տասնորդական կոտորակների բազմապատկումը

ՏԱՍՆՈՐԴԱԿԱՆ ԿՈՏՈՐԱԿՆԵՐԻ ԲԱԶՄԱՊԱՏԿՈՒՄԸ
Դրական տասնորդական կոտորակները բազմապատկելու համար պետք է`
1) անտեսելով կոտորակների գրառումներում եղած ստորակետները` բազմապատկել ստացված բնական թվերը,
2) ստացված արտադրյալում աջից ստորակետով առանձնացնել այնքան թվանշան, քանի թվանշան որ կա երկու արտադրիչների կոտորակային մասերում միասին։
Օրինակ` 23,5 ⋅ 0,01 = 0,235
Առաջադրանքներ
1.Կատարե՛ք բազմապատկում.
ա) 3,81 ⋅ 2,12 = 8,0772

381

212

8,0772

դ) 17,32 ⋅ 816,1 = 1413,24852

1732

8161

1413,24852

է) 0,1 ⋅ 0,001 = 01 x 0001 = 0,0001

բ) 16,7 ⋅ 0,29 = 0,4843

167

29

0,4843

ե) 1,11 ⋅ 0,32 = 035,52

111

32

035,52

ը) 23,5 ⋅ 8,12 = 190,820

235

812

190,820

գ) 0,132 ⋅ 0,55 = 0726,0

0132

055

0726,0

զ) 0,92 ⋅ 10,03 = 92,276

092

1003

92,276

թ) 17,7 ⋅ 17,7 = 3,1329

177

177

3,1329

2. Կատարե՛ք բազմապատկում.
ա) 6,251 ⋅ 7  = 4375,7
դ) 14,55 ⋅ 0,01 = 1,455
է) 7,86 ⋅ 0,1 = 07,86
բ) 0,302 ⋅ 2 = 060,4
ե) 0,04 ⋅ 85 = 034,0
ը) 12,5 ⋅ 80 =  100,00
գ) 18,11 ⋅ 30 = 0543,30
զ) 6,37 ⋅ 0,001 = 006,37
թ) 31,232 ⋅ 25 = 7808,00

3. Ճանապարհորդը 4 ժ քայլել է 5,2 կմ/ժ արագությամբ և 3 ժ՝ 4,8 կմ/ժ արագությամբ։ Որքա՞ն ճանապարհ է նա անցել։

5,2 x 4 = 20,8

4,8 x 3 = 14,4

20,8 + 14,4 = 35,2

Պատ․՝ ճանապարհորդը անեցել է 35,2 կմ/ժ արագությամբ

4. Կատարե՛ք բազմապատկում.
ա) (6,4 ⋅ 0,5) ⋅ 0,2 = 0,640
գ) (15,2 ⋅ 6) ⋅ 8,7 = 79,344
ե) 5 ⋅ 9,8 ⋅ 0,2 = 5,80
5.Արտահայտե՛ք կիլոգրամներով.
ա) 7 կգ 344 գ = 7,344 կգ
գ) 1 կգ 600 գ = 1,600
ե) 10 ց 75 կգ 110 գ = 1075,110
բ) 13 կգ 45 գ = 13,045
դ) 4 ց 15 կգ 23 գ = 415,023
զ) 188 գ = 0,188

6. Կատարե՛ք բազմապատկում.
ա) 7,31 ⋅ 2,06 = 1505,86
դ) 20,02 ⋅ (–11,99) =  2386384
է) (–0,72) ⋅ (–0,27) = 0,1944
բ) 0,1 ⋅ 4,767 = 47,67
ե) (–34,8) ⋅ (–0,348) = 12,1104
ը) (–3,61) ⋅ 9,876 = 2565236

7. Շոգենավն առաջին օրն անցավ ամբողջ ճանապարհի 1/7‐ը, իսկ երկրորդ օրը՝2/7 ‐ը։ Ճանապարհի ո՞ր մասը մնաց անցնելու։

2/7 + 1/7 = 3/7

7/7 — 3/7 = 10/7

8. Երկու քաղաքների միջև եղած ճանապարհը մեքենան կարող է անցնել 5 ժամում, եթե ընթանա 80 կմ/ժ արագությամբ։ Սակայն մեքենան ճանապարհի առաջին կեսն անցել է 100 կմ/ժ արագությամբ, երկրորդը` 50 կմ/ժ։ Ինչքա՞ն ժամանակում է մեքենան անցել ամբողջ ճանապարհը։

80 x 5 = 400

400 : 2 = 200

200 : 100 = 2

200 : 50 = 4

4 + 2 = 6

Պատ․՝ 6 ժամում

Կիրակնօրյա մտավարժանք

  • Ընդլայնի՛ր տեքստը՝ գրելով համապատասխան լրացումներ՝

Գեղեցիկ առավոտ էր: Ամպերը երկնքում շողում էր ինչպես արևը: Մեծ ծովը հանդարտ էր: Եղանակը հարմար էր ճամփորդելու համար: Սակայն քիչ անց սկսվեց վատ անձրև, թույլ քամին դարձավ ուժեղ փոթորիկ: Որոտաց վտանգավոր կայծակը, և օրը մռայլվեց:

  • Դուրս բեր տեքստում գրածդ լրացումները և գրիր, թե ինչ խոսքի մաս են:

Գեղեցիկ — ածական

Ամպեր — գոյական

Ինչպես — գոյական

Մեծ — ածական

Վատ — ածական

Թույլ — ածական

Ուժեղ — ածական

Վտանգավոր — ածական

  • Բառակազմության ենթարկի՛ր հետևյալ բառերը: (Ուշադրություն դարձրու բառերի գրության ձևին. սովորի՛ր)
  1. վերելք — վեր, ելք
  2. երբևէ — երբ, ևէ
  3. երբևիցե — երբև, իցե
  4. մարդ — մարդ
  5. մարդիկ — մարդ, իկ
  6. ամենաէական — ամեն, ա, էական
  7. բազմերանգ — բազմ, երանգ
  8. ծովեզր — ծով, եզր
  9. մանրէ — մանր, է
  10. նորեկ — նոր, եկ
  11. վերելք — վեր, ելք
  12. վայրէջք — վայր, էջք
  13. կիսաեփ — կիս, ա, եփ
  14. խմբերգ — խմբ, երգ
  15. էակ — էակ
  16. գոմեշ — գոմ, էշ

Հայոց թագավորությունները Ք․ա․ 3-րդ դարում

Ալեքսանդր Մակեդոնացու մահից հետո նրա աշխարհակալությունը բաժանվեց մի քանի մասի։ Դրանցից ամենախոշորը Հայաստանին հարավից սահմանակից Սելևկյան տերությունն էր։

Ք․ա․ 4-րդ դարի վերջին մակեդոնացիները բռնազավթել էին Կապադովկիան։ Սպանված թագավորի որդին կարողանում է վերականգնվել հայրական գահին՝ շնորհիվ հայկական արքայից ստացած զորքերի։ Դա վկայում է, որ նորանկախ Հայաստանը արդեն Ք․ա․ 4-րդ դարի վերջին ծանրակշիռ ուժ էր տարածաշրջանում։

Հայկական թագավորությունները և Սելևկյան տերությունը Ք․ա․ 3-րդ դարում։ Սելևկյան տերությունը Ք․ա․ 3-րդ դարում բազմիցս փորձեց նվաճել Հայաստանը։ Սակայն այդ ջանքերն ապարդյուն անցան, որովհետև հայկական երկու թագավորությունները՝ Մեծ Հայքը և Փոքր Հայքը, գործում էին միասնաբար։

Ք․ա․ 260-240-թթ․ իշխած հայոց արքա Սամոս (ՇամԵրվանդականը կառուցե Կոմմագենեի կենտրոն Սամոսատ (Շամշատ) քաղաքը։ Նա հատեց դրամներ, որոնք մեզ հասած առաջին արքայական դրամներն են։ Ավելի վաղ դրամներ էին հատել Երվանդ 2-ը և Տիրիբազը, որոնք սակայն ոչ թե անկախ արքաներ, այլ Աքեմենյան տերության հայ սատրապներն էին։

Ք․ա․ 240-ական թթ․ Շամին հաջորդեց նրա որդի Արշամը, որը կառուցեց Արշամաշատ քաղաքը Ծոփքում։ Արշամի մասին տեղեկանում ենք, որ նա այնքան հզոր էր, որ կարողացել էր ապաստան տալ Սելևկյան տերության դեմ ապստամբած նրա եղբորը։

Մեծ Հայքի Հայկազունի Երվանդականների թագավորության անկումը։ Ք․ա․ 3-րդ դարի վերջի Հայաստանը թուլացել էր։ Դա նպաստավոր պայմաններ ստեղծեց Սելևկյանների վաղեմի ծրագրի իրականացման համար, ինչին նպաստեց նաև հայերի ներքին պառակտվածությունը։ Ք․ա․ 201 թ․ Սելևկյան արքա Անտիոքոս 3-ի զորքերը հայազգի զորավարներ Արտաշեսի և Զարեհի գլխավորությամբ արշավեցին Հայաստան։ Երվանդ 4-րդ Վերջինը՝ Ք․ա․ մոտ 220-201 թթ․, զոհվեց մայրաքաղաք Երվանդաշատի պաշտպանության ժամանակ։ Այնուհետև գրավվեց Մեծ Հայքի հոգևոր կենտրոն Բագարանը, որտեղ սպանվեց Երվազ քրմապետը՝ Երվանդ 4-րդ արքայի եղբայրը։ Դրանով Ք․ա․ 201թ․ Մեծ Հայքում վերջ դրվեց Հայկազունիների Երվանդական ճյուղի իշխանությանը։

Արտաշեսը Մեծ Հայքում, իսկ Զարեհը Ծոփքում նշանակվեցին սելևկյան կառավարիչներ (ստրատեգոսներ)։ Այդ վիճակը շարունակվեց մինչև Ք․ա․ 190 թվականը։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1․ Ներկայացրեք Հայաստանի վիճակը Ք․ա․ 4-րդ դարի վերջին։

4-րդ դարի վերջին Հայաստանը կարևոր դեր էր կատարում տարածաշրջանով և մեծ դեր էր կատարում տարածաշրջանում և ուներ երկու մեծ թագավորություններ, Փոքր Հայք և Մեծ Հայք։ Այդ մասին է վկայում այն փաստը, որ երբ Կապադովկիյաի թագավորի որդին փորձեց վերականգնվել հայրական գահին, նրան այդ հարցում օգնեց հայկական արքայի ուղղարկած զորքը։

2․ Ո՞վ էր Հայաստանի վտանգավոր հարևանը Ք․ա․ 3-րդ դարում։ Նրա դեմ պայքարում որն էր հայերի հաջողության գլխավոր պատճառը։

3-րդ դարում Հայաստանի վտանգավոր թշնամին էր Սելևկյան տերությունն էր, որը ստեղծվել էր Մակեդոնացու մահից հետո։ Սելևկյանների դեմ պայքարում հայերի հաջողության պատճառը հայկական երկու թագավորությունների միացնականությունն էր։

3․ Ո՞վքեր էին իշխել Կոմմագենեում Ք․ա․ 3-րդ դարում։

Ք․ա․ 260-240-թթ․ իշխած հայոց արքա Սամոս (Շամ) Երվանդականը կառուցե Կոմմագենեի կենտրոն Սամոսատ (Շամշատ) քաղաքը։ Նա հատեց դրամներ, որոնք մեզ հասած առաջին արքայական դրամներն են։

4․ Ե՞րբ է գահակալել Երվանդ 4-րդ Վերջին արքան։

Երվանդ 4-րդ Վերջինը՝ Ք․ա․ մոտ 220-201 թթ

5․ Ո՞մ զորքերը տապալեցին Մեծ Հայքի Երվանդական վերջին արքային։ Ո՞վքեր էին գլխավորում այդ զորքերը։

Մեծ Հայքի Երվանդական վերջին արքային տապալեցին Սելևկյան տերության արքա Անտիոք 3-րդի զորքերը հայ զորավարներ Արտաշեսի և Զարեհի գլխավորությամբ։

6․ Ո՞րտեղի կառավարիչներ նշանակվեցին Արտաշեսը և Զարեհը։

Արտաշեսը և Զարեհը նշանակվեցին կառավարիչներ Մեծ Հայքում և Ծոփքում։

Ճանփորդություն դեպի Էրեբունի թանգարան

Այսօր մենք գնացել էինք ճանփորդության դեպի Էրեբունի թանգարան։ Այնտեղ շատ հետաքրքիր անցավ, սկզբում մենք նայելով Վանի թագավորության քարտեզին և Էրեբենունի ամրոցի մանրակերտին, խոսեցինք Վանի թագավորության և Էրեբունի ամրոցի մասին։

հետո մենք տեսանք գինու կարասներ, որը հնում կիսով չափ մցնում էին հողի մեջ որպեսզի գինին սառը մնա։

Հետո մենք տեսանք փոքր չափսի քարե պատրաստված գելխեղտ, իսկ հետո մենք տեսանք եղջերույի և ցուլի տեսքով պատրաստված գավաթներ։

Վերջում մենք դուրս եկանք և տեսանք Էրեբունի ամրոցից մասեր։

Էրեբունի Ամրոց / Հայաստանի Ամրոցները | Armland.am

 

Հարցուփորձ

  • Որտե՞ղ և ե՞րբ է ծնվել Եղիշե Չարնեցը։

Եղիշե Չարենցը ծնվել է 1897 թվականի մարտի 13 ին, Կարսում։

  • Ի՞նչ վարկածներ գիտես Չարենցի գրական անվան հետ կապված, ի՞նչ էր բանաստեղծի անուն ազգանունը։

Չարենցի իսկական անուն ազգանունը, Եղիշե սողոմոնյան է եղել և երեք վարկած կա, թե ինչու է Եղիշե Սողոմոնյանը վերցրել Չարենց մականունը։ Մեկը այն է, որ նա մանուկ ժամանակ եղել է չար և այդպես նրա անունը մնացել է Չարենց, երկրորդ վարկածը այն է, որ նա ձևափոխել է Պուշկինիի գրած Անչար բանաստեղծությունը և սարքել է Չարենց, Իսկ երրորդ վարկածը այն է, որ նրանց մոտ եղել էր մի բժիշկ և նրա ազգանունը եղել էր Չարենց և Չարենցը վերցրեց այդ մականունը։

  • Երբ հայրը գումար էր տվել բանաստեղծին՝ կոշիկ առնելու համար, ի՞նչ էր գնել Չարենցը և ինչպե՞ս էր բացատրել իր արածը, երբ հայրը նախատել էր նրան։

Երբ Չարենցի հայրիկը նրան գումար էր տվել կոշիկ գնելու համար, նա գնաց խանութ և հետ գալուց նրա ձեռքին միայն գրքեր էին։ Հայրիկը ջղայնացավ Չարենցի վրա և ասաց․

— Ուզում ես բոբի՞կ ման գալ

Իսկ Չարենցը պատասխանեց․

— Ավելի լավ է ոտքից բոբիկ ման գամ, քան խելքից։

 

  • Ի՞նչ է գազելը, Չարենցը ու՞մ էր գազել նվիրել։

Գազելը դա բանաստեղծության տեսակ, և Չարենցի գրած գազելը իր մայրիկի մասին էր, որը կոչվում էր <Մորս համար գազել>

  • Ընդգծի՛ր ստեղծագործությունների այն հատվածները, որոնք Չարենցինն են.

Սիրում եմ մեր երկինքը մուգ, ջրերը ջինջ լիճը լուսե․․․

Նայում եմ մինչև որ անզոր գլուխս ծնկիդ է թեքվում․․․

Գործն է անմահ, լա՜վ իմացեք․․․

Աշունը ձորն է մտնում․․․

Քաղցած, ամեհի է գալյի պես աշունը․․․

Իջել է ամպը սարին․․․

Այն ի՞նչ ամպ էր՝ աղոտ-աղոտ ծռվեցավ․․․

Խմի՛ր թախիծը հոգու, որպես հրճվանք ու գինի․․․

 

  • Գտի՛ր Չարենցին
  • Երևակայի՛ր, որ հնարավորություն ունես հանդիպելու Չարենցին: Ինչպե՞ս կվարվեիր, ի՞նչ կհարցնեիր, ի՞նչ կպատմեիր բանաստեղծին:

Եթե ես հնավորություն ունենայի տեսնել Չարենցին ես նրան կհրավիրեյի շատ մեծ ուրախությամբ և կհարցնեյի, մեր օրերում կան շատ վարկածներ, թե ինչու ձեր անունը մականունը Չարենց, ես մտածում եմ, որ դուք փոքր ժամանակ եղել եք չարաճճի և դրա համար էլ ձեր կեղծ անունը դրել են Չարենց, իսկ իրականում ինչպե՞ս է եղել ձեր կեղծ անվան ծագումը։

Տասնորդական կոտորակների հանումը

Տասնորդական կոտորակների հանումը
1) Հանելին գրվում է նվազելիի տակ այնպես, որ հանելիի ստորակետը և թվանշանները լինեն նվազելիի ստորակետի և համապատասխան կարգերում գրված թվանշանների տակ։

2) Կոտորակների միջև դրվում է հանման նշանը, և ներքևում գիծ է տարվում։

3) Ստորակետներն անտեսվում են, և կատարվում է համապատասխան բնական թվերի հանում։

4) Գծի տակ գրված թվի գրառման մեջ ստորակետ է դրվում նվազելիի և հանելիի ստորակետների տակ։
Տարբեր նշաններով երկու տասնորդական կոտորակներ գումարելու համար պետք է այդ կոտորակների բացարձակ արժեքներից ավելի մեծից հանել ավելի փոքրը և ստացված կոտորակից առաջ դնել ավելի մեծ բացարձակ արժեք ունեցող գումարելիի նշանը։
Առաջադրանքներ
1.Կատարե՛ք հանում.
ա) 3,56 – 2,14 = 1,42

3,56

2,14

1,42

գ) 111,782 – 65,327 = 146,455

111,782

65,327

146,455

ե) 0,625 – 0,1 = 0,725

0,625

0,1

0,725

բ) 81,22 – 53,12 = 28,10

81,22

53,12

28,10

դ) 17,1 – 8,256 = 28,956

17,1

8,256

08,956

զ) 7,35 – 6,35 = 1,00

7,35

6,35

1,00

2. Կատարե՛ք հանում.
ա) 3 – 0,1 = 2,9

3, 0

0,1

2,9

գ) 10 – 9,68 = 90,48

10,0

9,68

90,48

ե) 25 – 10,38 = 14,78

25,0

10,38

14,78

բ) 5 – 2,63 = 2,43

5,0

2,63

2,43

դ) 1 – 0,047 = 1,047

1,0

0,047

1,047

զ) 102 – 96,24

102,0

96,24

0,1584

3. Կատարե՛ք հանում.
ա) 1,037 – 1 = 0,037

1,037

1,0

0,037

գ) 8,002 – 8 = 0,002

8,002

8,0

0,002

ե) 107,03 – 56

107,03

56,0

0,5103

բ) 3,263 – 2

3,263

2,0

1,263

դ) 11,397 – 9

11,397

9,0

02,397

զ) 34,56 – 29

34,56

29,0

05,56

4. Լուծե՛ք հավասարումը.
ա) 7,86 + x = 10,05

10,05 — 7,86

10,05

7,86

02,15

x = 02,15

գ) 117,18 – x = 38,241

38,241 — 117,18

38,241

117,18

121,161

x = 121,161

բ) 43,19 + x = 45,114

45,114 — 43,19

45,114

43,19

01,914

x = 01,914

դ) 53,27 + x = 90

53,27 — 90

90,0

53,27

36,87

x = 36,87

5. Կատարե՛ք գումարում.
ա) –3,244 + 8,01 = 4,766

8,010

3,244

4,766

գ) 21,21 + (–4,8) = 16,41

21,21

4,80

16,41

ե) –0,34 + 7,72 = 7,38

7,72

0,34

7,38

բ) 14,62 + (–0,37) = 14,25

14,62

0,37

14,25

դ) –5,3 + 1,72 = -4,42

1,72

5,30

-4,42

զ) –0,85 + 9,46 = 8,61

9,46

0,85

8,61

 

6. Գտե՛ք 3,385 , 9,428 , 725,11 , 823,12 , 0,93 , 973,14 , 55,675 թվերից ամենամեծը։

973,14

7. Ուղանկյուն զուգահեռանիստի չափումներն են՝2.5/6 սմ, 2.8/9 սմ և 3 սմ։ Որոշե՛ք զուգահեռանիստի ծավալը:

2.5/6 = 17/6

2.8/9 = 26/9

17/6 x 26/9 x 3/1 = 17/6 x 13/3 = 221/9

221/9 = 24.5/9

Առաջադրանքներ

  • Առաջադրանքների ստուգում, քննարկում:
  • Բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր և սովորի՛ր հետևյալ բառերը՝
  1. ճահճուտ — ճահճոտ տեղ
  2. սուզվել — իջնել, դեպի ցած տարածվել
  3. անհուն — անսահման
  4. գանգատ — բողոք
  • Գրի՛ր թե ընդգծված բառերը ի՞նչ հարցի են պատասխանում և ի՞նչ խոսքի մաս են: Օրինակ՝ աշխարհով-ինչո՞վ, գոյական

Եղիշե Չարենց «Տրիոլետ Լ. Բ.-ին»

Ինչքան աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս —
Այնքան աշխարհը անուշ ու ցանկալի կլինի.
Թե ուզում ես չսուզվել ճահճուտները անհունի —
Պիտի աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս:
Այնպե՜ս արա, որ կյանքում ո՜չ մի գանգատ չիմանաս,
Խմի՜ր թախիծը հոգու, որպես հրճվանք ու գինի.
Որքան աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս —
Այնքան աշխարհը անուշ ու ցանկալի կլինի…

 

Աշխարհը սիրես — ինչը ինչ անես, գոյական, բայ

Աշխարհով հիանաս — ինչով ինչ անես, գոյական, բայ

Անուշ — ինչպիսի, ածական

Սուզվել ճահճուտները — ինչ անել որտեղ, բայ, գոյական

Գանգատ — ինչ, գոյական

Թախիծ — ինչ, գոյական

Հրճվանք — ինչ, գոյական

Գինի — ինչ, գոյական