ՍՈՎՈՐԱԿԱՆ ԿՈՏՈՐԱԿՆԵՐԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՏԱՍՆՈՐԴԱԿԱՆ ԿՈՏՈՐԱԿՆԵՐԸ

Եթե տասնորդական կոտորակին աջից կցագրենք ցանկացած քանակով զրոներ, ապա նրա մեծությունը չի փոխվի։
1) Տասնորդական կոտորակը կարգային միավորով բազմապատկելու համար պետք է ստորակետը դեպի աջ տեղափոխել այնքան թվանշանով, քանի զրո որ կա կարգային միավորում։ Եթե տասնորդական կոտորակում ստորակետից աջ գտնվող թվանշանների քանակը կարգային միավորի զրոների քանակից փոքր է, ապա տասնորդական կոտորակին նախապես պետք է աջից կցագրել պակասող քանակով զրոներ։

Օրինակ` 87,23 x 10=872,3      0,235×100=23,5

2) Տասնորդական կոտորակը կարգային միավորի բաժանելու համար պետք է ստորակետը դեպի ձախ տեղափոխել այնքան թվանշանով, քանի զրո որ կա կարգային միավորում։ Եթե ստորակետից ձախ գտնվող թվանշանների քանակը փոքր է կարգային միավորի զրոների քանակից կամ հավասար է նրան, ապա անհրաժեշտ է տասնորդական կոտորակին նախապես ձախից կցագրել պակասող քանակով զրոներ։

Օրինակ` 87,23 : 10=8,723      2,35:100=0,0235

 

Առաջադրանքներ

1. Կատարե՛ք բազմապատկում.

 ա) 65, 103 ⋅ 10 = 651, 03 
գ) 7, 393 ⋅ 10000 = 73930 
ե) –59, 32 ⋅ 10 = -593, 2 
բ) 0,329 ⋅ 1000 = 329 
դ) 0,999 ⋅ 100 = 99,9 
զ) –0,00018 ⋅ 100 = -o,o18

1. Ճի՞շտ է, որ`
   ա) 75,30 = 75,3 — ճիշտ է 
   գ) 96 = 96,0 — ճիշտ է
   ե) 40,3 = 40,300 — ճիշտ է 
   բ) 1,64 = 1,6400 — ճիշտ է 
   դ) 10,08 = 10,8 — սխալ է 
   զ) 17 = 170 — սխալ է

 

1. Կատարե՛ք բաժանում.
   ա) 35,707 ։ 10 = 3, 5707 
   դ) 2 ։ 10 = 0,2  
   է) –300 ։ 10000 = 0,03   
   բ) 0,98 ։ 100 = 0,0098    
   ե) 673,1 ։ 1000 = 0,6731  
   ը) –0,06 ։ 10 = -0,006  
   գ) 1,765 ։ 1000 = 0,00765   
   զ) 829 ։ 100 = 8,29   
   թ) 12,25 ։ 100 = 0,1225  

Լուծե՛ք հավասարումը.
ա) x + 4x — 65 = 33
5x = 33 + 65
5x = 98
x = 98/5

գ)4 ⋅ (6 — x) + 7 ⋅ (5 + x) = 121
24 — 4x + 35 + 7x = 121
3x = 121 — 24 — 35
3x = 62
X =62/3
ե)x — 17 = 63 — 3x
-4x = 63 + 17
-4x = 80
x = -20
բ)6 ⋅ (2 + x) = 36 + 3x
12 + 6x = 36 + 3x
-3x = 36 — 12
-3x = 24
x = -8
դ)5 ⋅(4-x) — 50 + 10x = 70
20 — 5x — 50 + 10x = 70
5x = 70 + 30
5x = 100
x = 20

1. Գործվածքի 1 մետրն արժե 8,5 հազար դրամ: Ի՞նչ կարժենա այդ գործվածքի 10 մետրը:

10 x 8500 = 85000

1. 100 կգ կոնֆետի համար վճարել են 72,5 հազար դրամ: Ի՞նչ արժե այդ կոնֆետի 1 կիլոգրամը:

72500 : 100 = 725

7. Ինքնաթիռը երկու քաղաքների միջև եղած հեռավորությունն անցել է 3 ժ 20 ր‐ում։ Եթե ինքնաթիռի արագությունը 200 կմ/ժ‐ով ավելին լիներ, ապա նույն հեռավորությունը այն կանցներ 2 ժ 30 ր‐ում։ Որքա՞ն էին ինքնաթիռի արագությունը և քաղաքների հեռավորությունը։

 

7. Մի թիվը մյուսից մեծ է 6 անգամ։ Եթե այդ թվից հանենք 534, իսկ մյուսին գումարենք 1914, ապա կստանանք հավասար թվեր։ Որո՞նք են տրված թվերը։

 

7. Մի երևակայական երկրում գիտեն գրել միայն 2 և 8 թվանշանները։ Քանի՞ միանիշ, երկնիշ և եռանիշ բնական թվեր կարող են գրվել այդ երկրում։

2 միանիշ, 2 երկնիշ և 8 եռանիշ:

• Պատմի՛ր Չարենցի մասին գտածդ հետաքրքիր տեղեկությունները:
• Գրի՛ր գործնական քերականության առաջադրանքները։

• Գլուխ, ոսկի, թև բառերը ուղիղ և փոխաբերական իմաստներով գործածիր նախադասությունների մեջ:

Աղջկա գլխում շատ մտեքեր կային։

Տղան ամեն օր գրքից մի գլուխ էր կարդում։

Ժամացույցը պատրաստված էր ոսկուց։

Բանվորի ձեռքերը ոսկուց էին։

Ծտի թևերը շատ մեծ էին։

Տղայի հագուստը կարճաթև էր։

• Կազմածդ նախադասություններից դուրս գրիր ինչ և ինչպիսի հարցերին պատասխանող բառերը (գոյականներն ու ածականները):

Գոյականներ — ժամացույց, բանվոր, ծիտ, ձեռքեր, թևեր, հագուստ

Ածական — ոսկե, մեծ, կարճաթև, շատ

• Հիշի՛ր թե ինչ է դարձվածքը: Ոտքի վրա, ականջին օղ անել, գլուխը կորցնել բառակապակցություններով նախադասություններ կազմիր: Դրանք գործածիր ուղիղ իմաստով և որպես դարձվածք:

Տղան ոտքի վրա կանգնած էր։

Աղջիկը ոտքի վրա նախաճաշում էր։

Աղջիկը ականջին օղ էր արել։

Աշակերտները ականջներին օղ արած լսում էին դասավանդողին։

Ուշացող տղան գլուխը կորցրած վազում էր։

Ռոբոտը գլուխը կորցրած վազում էր գլխի հետևից։

• Որ բառն է ավելորդ, բացատրի՛ր, թե ինչու:

Վարդեր, վարդենի, վարդաջուր, Վարդավառ, վարդակ:

Ավելորդ բառը Վարդավառն է, որովհետև մյուս բոլոր բառերը կապված էին վարդ բառի հետ, իսկ Վարդավառը բառը կապ չունի վարդ բառի հետ։